عکس رنگی رحم یا هیستروسالپنگوگرافی

عکس رنگی رحم یا هیستروسالپنگوگرافی (HSG) چیست؟

هیستروسالپنگوگرافی  یا عکس رنگی رحم ، معمولا برای شناخت مشکل در زنانی که  مشکل باروری  دارند بکار می رود  . حدود ۲۵% تا ۵۰% از علل ناباروری زنان را اختلالات لوله‌ای بخود اختصاص می‌دهد. آسیبهای لوله‌ای معمولاً بدنبال عفونتهای لگنی و یا به ‌علل ناشناخته بوجود می‌آیند.

عکس رنگی رحم ،  به  پزشک این امکان را می دهد   که شکل و ساختمان  دهانه ی رحم و لوله های رحمی  و هر نوع بدشکلی رحم و ساختار تولید مثلی را ارزیابی کند.این روش همچنین میتواند برای ارزیابی سقط جنینهای  مکرر که نتیجه ی  ناهنجاریهای مادرزادی  رحم و نشان دادن وجود و شدت  این ناهنجاریها بکار رود .این  ناهنجاریها شامل موارد زیر است :

۱) توده های توموری

۲) چسبندگیها

۳) فیبروئیدهای رحمی

عکس رنگی رحم  همچنین برای  ارزیابی  لوله های رحمی و رویت  اثرات جراحی لوله ای که شامل :

۱)انسداد لوله های رحمی که در نتیجه عفونت و زخم قدیمی بوجود آمده است .

۲)بستن لوله ی رحمی

۳)بسته شدن لوله های رحمی در یک  روش عقیم سازی و برگشت دادن عقیمی  .

۴)دوباره باز کردن لوله های رحمی بدنبال یک عقیم سازی

به یاد داشته باشید که وجود قاعدگی منظم و خون ریزی شدید نمی تواند  بسته بودن یا باز بودن لوله ها را تأیید یا رد کند.

گاهی اوقات بعد از این کار ، لوله رحمی که بسته بوده ، باز می شود و بارداری در همان ماه اتفاق می افتد .

آمادگی های لازم برای عکس رنگی رحم

برای  اطمینان از اینکه حامله نیستید ،  بهتر است  انجام عکس رنگی رحم ، یک هفته بعد  از شروع عادت ماهانه و قبل از روزهای تخمک گذاری( منظورنزدیک به وسط دوره قاعدگی) انجام شود . در سیکلی که قرار است عکس رنگی رحم انجام شود ، نزدیکی های ” محافظت شده ” داشته باشید .این  روش نباید زمانیکه  عفونت فعال دارید انجام شود .

اگر شما مبتلا به عفونت  مزمن لگنی و بیماری مسری  جنسی درمان نشده در زمان انجام عکس رنگی رحم هستید به تکنولوژیست یا پزشک اطلاع دهید.

به این علت که مدفوع و گاز موجود در روده ها می تواند دید را مختل کند ، ممکن است شب قبل از عکسبرداری و یا همان روز برایتان مسهل تجویز شود تا رحم و لوله ها به وضوح دیده شود .

قبل از انجام عکس رنگی رحم ، ممکن است  به شما یک مسکن ملایم  و یا داروی  بدون نسخه  برای کاهش  ناراحتی های خفیف  شما داده شود .

بعضی  از پزشکان یک آنتی بیوتیک قبل و بعد از امتحان تجویز میکنند .

چنانکه  شما از داروی  خاصی استفاده می کنید و یا هر نوع حساسیت (مخصوصا”حساسیت به ماده ی حاجب یددار)دارید به پزشک خود اطلاع دهید .

همچنین  درباره ی  بیماریهای اخیرتان یا دیگر موارد پزشکی تان  پزشک خو د  را آگاه سازید .

ممکن است از شما خواسته شود یک قسمت و یا تمامی لباسهایتان را در آورده و در طول انجام عکس رنگی ،  یک گان مخصوص  بپوشید .

شما باید  جواهرات ، عینک ، و یا هر گونه وسایل فلزی  دیگرتان  را در آورید چون اینها ممکن است باعث تداخل در کار تصویر برداری اشعه X شود .

 تجهیزات و روش کار

تجهیزاتی که معمولا” برای این روش استفاده  می شود، شامل  یک تخت رادیوگرافیک ، یک تیوب اشعه ی X و یک  مونیتور شبیه تلویزیون  است که در اتاق  قرار می گیرد

این اقدام معمولا” به صورت  سرپائی (غیر بستری)  در کلینیک های رادیولوژی انجام میشود .

بیمار برروی پشت روی تخت می خوابد  و زانوهایش را خم کرده و پاهایش بوسیله ی رکاب ، در بالا نگه داشته میشود .

اسپکولوم بداخل واژن تعبیه شده و سرویکس (دهانه رحم)  تمیز شده و سپس یک کاتتر به داخل سرویکس تعبیه میشود .بعد اسپکولوم خارج شده و بیمار بدقت تحت  تزریق ماده حاجب  قرار گرفته ، سپس ماده ی  حاجب  از طریق کاتترشروع به پر کردن حفره رحمی ، لوله های رحمی و… کرده  و تصاویر برداشته میشود.

در برخی موارد اگر با ناهنجاریهای مشخصی برخورد کردید از بیمار خواسته میشود استراحت کرده و تا ۳۰ دقیقه منتظریماند تا عکسهای بعدی  ممکن نیز گرفته شود .این تصاویر تاخیری ممکن است سرنخهایی در جهت وضعیت پزشکی بیمار ارائه دهند که تصاویر اصلی که با ماده ی حاجب برداشته شده اند ، این سرنخ ها را نشان ندهند.

زمانی که تزریق ماده حاجب به اتمام رسید ، کاتتر خارج شده و به مریض اجازه  بلند شدن از روی تخت داده میشود. ممکن است از شما خواسته شود تا زمان تائید اتمام  امتحان توسط رادیولوژیست  ، منتظر بمانید.

هیستروسالپینکوگرافی (عکس رنگی رحم) معمولا”حدود ۳۰ دقیقه طول میکشد .

گرفتن عکس رنگی رحم  معمولا با درد خفیفی  همراه است و ممکن است ناراحتی جزئی  در ناحیه شکم در اثر جاگذاری کاتتر و تزریق ماده حاجب  ایجاد شود ولی این درد مدت زیادی طول نخواهد کشید .ممکن است همچنین ناراحتی جزئی در در نواحی پائین شکم  رخ دهد که  این درد کوتاه مدت بوده و  زمان زیادی طول نخواهد کشید .

بیشتر زنان به مدت چندین روز بعد از انجام عکس رنگی رحم  ،، لکه بینی دارند که این امر طبیعی است .

  مزایای عکس رنگی رحم

۱)هیستروسالپنکوگرافی یک روش  تشخیصی و درمانی، با عوارض اندک است .
۲)هیستروسالپنکوگرافی یک روشی است که اطلاعات با ارزشی  در جهت انواع ناهنجاریهایی که سبب ناباروری یا مشکلاتی که باعث عدم امکان جایگزینی  جنین در حفره رحم می شوند را به ما نشان می دهد.

۳)هیستروسالپنکوگرافی بعضی اوقات لوله های رحمی  مسدود شده  را باز کرده و به بیمار امکان حامله شدن را میدهد .

۴)بعد از یک امتحان هیستروسالپنکوگرافی هیچ تشعشعی در بدن باقی نمی ماند .

هشدارها

۱)تشعشع موثر در این روش امتحان در حدود یک میلی سیورت است که برابر با همان مقدارتشعشعی است که یک شخص معمولی در مدت ۴ ماه از طرق معمولی دریافت میکند .

۲)حتما پیش از انجام از وجود وضعیتهای  التهاب مزمن ، عفونت لگنی یا بیماری مسری جنسی  درمان نشده  اطمینان حاصل کنید .وضعیتتان را قبل از امتحان (برای جلوگیری از بدتر شدن عفونت )به پزشک  یا تکنولوژیست اطلاع داده اید.

۳)زنان باید همیشه هرگونه احتمال حاملگی شان را به پزشک یا تکنولوژیست اطلاع دهید.

مرکز رادیولوژی و سونوگرافی دکتر مرتضی جورابیان