اطلاعاتی جامع درباره سونوگرافی و انواع آن

هرگاه صحبت از سونوگرافی می شود، ناخودآگاه به یاد مادر شدن و شوق والدین برای آگاهی از جنسیت فرزندشان می افتیم. لحظه ای بسیار شیرین که هر کسی آرزو دارد آن را تجربه کند. شاید بسیاری از افراد بدانند که سونوگرافی می تواند مشکلات مربوط به رحم و تخمدان ها که شامل کیست ها و ضایعات مربوط به آن است را به وضوح تشخیص دهد. اما باید بدانید که این روش تنها محدود به خانم ها و یا تشخیص جنسیت جنین نمی شود و می تواند برای مشکلات مربوط به اندام های مردانه و همچنین سایر ارگان های بدن نیز کاربرد داشته باشد و هر نوع تغییر معنادار را به خوبی به تصویر بکشد. اما آنچه حائز اهمیت است، این است که این روش باید در مراکز سونوگرافی معتبر و قابل اطمینان انجام گیرد تا پزشک متخصص با کمک تصاویر صحیح و دقیق به دست آمده بتواند مشکلات و ضایعات مربوط به اندام ها و بافت های مختلف بدن را به درستی تشخیص دهد. اگر می خواهید درباره انواع سونوگرافی و کاربردهای آن ها بیش تر بدانید، با ما همراه باشید.

– سونوگرافی شکم و دستگاه گوارش
– سونوگرافی کیسه صفرا
– سونوگرافی اندوسکوپیک
– سونوگرافی دستگاه ادراری
– سونوگرافی بارداری
– سونوگرافی رحم و تخمدان
– سونوگرافی بیضه ها

– سونوگرافی غده تیروئید
– سونوگرافی ارتوپدی
– سونوگرافی چشم ها
– سونوگرافی قلب و عروق
– سونوگرافی داپلر عروق
– سونوگرافی سینه و پستان
– سونوگرافی چشم ها

شکم یکی از اعضای بدن است که جدا از دستگاه تولید مثل و ادراری است. این عضو بدن شامل عضوهای مختلفی است که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• کبد
• دستگاه گوارش
• پانکراس (لوزالمعده)
• کیسه صفرا
• طحال

هر کدام از اعضای ذکر شده در سه گروه مجزا قرار می گیرند. که این گروه ها عبارتند از :

سونوگرافی شکم معمولا برای آن دسته ای می تواند صورت بگیرد که یا تو خالی و حاوی مایعات باشد و یا اینکه تو پر باشد. از مهم ترین سونوگرافی های شکمی می توان به سونوگرافی کیسه صفرا اشاره نمود.

اما علت اینکه این سونوگرافی مناسب اندام های توخالی حاوی گاز و هوا نیست به این دلیل است که به طور مثال معده یا  هر یک از روده های بزرگ و باریک در اثر برخورد با امواج صوتی مزاحم و انعکاس آن ها، متخصصان نمی توانند به طور دقیق مشکلات و اختلالاتی که در این اندام بدن یه وجود می آید را به درستی تشخیص دهند.

در ادامه به بررسی کاربردها و مراقبت های قبل از سونوگرافی می پردازیم.

نکته

برای سونوگرافی اعضای تو خالی، پزشک متخصص با انجام مانورهای خاصی در کنار سونوگرافی می تواند مقدار ضخامتی را که در جداره روده ها و یا همچنین معده ایجاد می شود را مشاهده کرده و آن را مورد بررسی قرار دهد.

کاربردهای سونوگرافی شکمی

• کیست های مادرزادی با این سونوگرافی تشخیص داده می شوند.
• از دیگر موارد کاربرد سونوگرافی شکمی می توان به تشخیص آپاندیست اشاره کرد.
• برای تشخیص و بررسی آبسه های میکروبی و عفونی از این سونوگرافی استفاده می شود.
• برای تومورهایی که می تواند در کبد و طحال وجود داشته باشد، سونوگرافی شکمی مورد استفاده قرار می گیرد.
• نوعی کیست های عفونی به نام کیست های هیداتیک هستند که از راه خوردن غذاهای آلوده به مدفوع سگ وارد بدن انسان می شوند.

چه آمادگی هایی قبل از سونوگرافی شکمی باید صورت بگیرد؟

قبل از انجام سونوگرافی حتما تمامی آزمایش های قبلی را همراه خود داشته باشید تا در صورت نیاز آن را به متخصص نشان دهید.

برای انجام این نوع سونوگرافی لازم است تا حداقل 5 یا 6 ساعت قبل از انجام آن ناشتا بود. موادی که قبل از انجام سونوگرافی شکمی مجاز به مصرف آن ها هستید، مایعاتی از قبیل آب و چایی است.

در صورت مصرف داروی خاصی، باید قبل از اینکه برای سونوگرافی وقت بگیرید، باید به متخصص سونوگرافی اطلاع دهید.

در سونوگرافی کیسه صفرا می توان علت متورم شدن کیسه صفرا را تشخیص داد و مشاهده کرد. علت تورم می تواند به دلیل جمع شدن و غلیظ شدن صفرا باشد که به دلیل تومور و سنگ هاست را تشخیص داد.

این نوع سونوگرافی که به آن اندوسونو نیز گفته می شود، می تواند دیواره و مخاط دستگاه گوارش تحتانی و فوقانی را مورد بررسی قرار دهد. دستگاه گوارش تحتانی شامل راست روده و روده بزرگ شده و دستگاه گوارش فوقانی شامل مری معده می باشد.

روش انجام این سونوگرافی به این صورت است که با استفاده از یک لوله نورانی و قابل انعطاف که به آن لوله آندوسکوپ گفته می شود، به وسیله دهان و یا از راه مقعد آن را وارد دستگاه گوارش می کنند. این نوع سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی می تواند تصاویری را از درون دستگاه گوارش به متخصص بدهد.

این نکته قابل ذکر است که دستگاه سونوگرافی از بیرون به دستگاه آندوسکوپی وصل می شود.

کاربردهای سونوگرافی اندوسکوپیک و مراقبت های قبل از آن

مراقبت ها

قبل از انجام این نوع سونوگرافی نیز مراقبت هایی باید صورت بگیرد که به شرح آن می پردازیم :

1. حداقل 6 ساعت قبل از اندوسونو دستگاه گوارش فوقانی از خوردن و نوشیدن هر نوع آشامیدنی حتی آب باید پرهیز نمود.
2. پزشک با استفاده از مایعاتی که سبب پاک سازی روده می شوند و همچنین ملین های روده، فرد را برای اندوسونو آماده می کند.
3. در صورت عدم رعایت دستورالعمل پزشک، ممکن است پزشک نتواند این نوع سونوگرافی را برای شما انجام دهد.

کاربردها

• تشخیص دردهای شکمی
• تشخیص سرطان در غدد لنفاوی
• تشخیص و بررسی کاهش قابل توجه وزن
• تشخیص بیماری های کیسه صفرا پانکراس
• اندازه گیری میزان پخش سرطان در دستگاه گوارشی و تنفسی
• به دست آوردن نمونه های لازم در جهت انتخاب بهترین درمان
• اطلاعات دقیق تر و کامل تر برای تشخیص بیماری ها و توده های دستگاه گوارشی

قبل از اینکه به سونوگرافی دستگاه ادراری بپردازیم، ابتا درباره دستگاه ادراری کمی صحبت خواهیم کرد. دستگاه ادراری چه برای زنان و چه برای مردان، از اجزای زیر تشکیل شده است :

• مثانه
• پیشابراه
• 2 تا حالب یا همان میزنای
• 2 تا کلیه

همه این اجزا را می توان با سونوگرافی مشاهده و بررسی و ارزیابی نمود به جز حالب های طبیعی که قطر آن ها کم است و به صورت دو جداره رو هم خوابیده اند را نمی توان از طریق سونوگرافی مشاهده نمود.

کاربردهای سونوگرافی دستگاه ادراری

سونوگرافی دستگاه ادراری در بسیاری از جاها کاربرد دارد که به برخی از آن ها اشاره می نماییم :

• بررسی و ارزیابی کیست ها و تومورهای دستگاه ادراری
• بررسی بزرگ شدن کلیه ها به دلیل منع یا پس زدن ادرار به دلیل انسداد سنگ ها و توده ها
• بررسی مثانه و پروستات
• ارزیابی اندازه کلیه ها در بیماران پیوند کلیه ای

سونوگرافی های دوران بارداری خود انواع مختلفی دارد که به شرح هر یک از آن ها خواهیم پرداخت :

• سونوگرافی سه ماهه اول بارداری
• سونوگرفی سه ماهه دوم بارداری
• سونوگرافی سه ماهه سوم بارداری
• سونوگرافی داپلر در بارداری

در سونوگرافی سه ماهه اول بارداری موارد زیر انجام می گیرد :

• سقط های زودرس در سه ماهه اول بارداری
• موقعیت قرار گیری ساک حاملگی
• تعیین سن و بارداری
• تعیین ساک حاملگی
• سونوگرافی NT
• حاملگی کاذب
• حاملگی مولار
• حاملگی پوچ

سقط های زودرس 3 ماه اول بارداری

اگر در مراحل اولیه و در سه ماه اول بارداری سقط جنین رخ دهد، به منظور بررسی های بیش تری به دلیل وجود آثار بارداری، سونوگرافی تجویز می شود. برای اینکار معمولا سونوگرافی حفره لگن و شکمی رحم تجویز شده و این قسمت ها مورد بررسی قرار می گیرند.

اگر بعد از این نوع سونوگرافی ها شک بر بارداری باشد، باید سونوگرافی واژینال انجام شود.

موقعیت قرار گیری ساک حاملگی

از اهداف سونوگرافی سه ماهه اول بارداری، تعیین محل قرار گیری ساک حاملگی است. با انجام سونوگرافی می توان تشخیص داد که ساک حاملگی داخل رحمی است و یا خارج رحمی.

چنانچه ساک حاملگی در حفره رحم ثابت شود، تا حدود زیادی می توان گفت که بارداری طبیعی است. اما در موارد نادر ممکن است حاملگی در حفره رحم همزمان با وجود حاملگی خارج رحمی به وجود آمده است.

زمانی می توان گفت که حاملگی خارج رحمی رخ داده است که با مثبت شدن تست خون، بعد از اولین روز آخرین قاعدگی، ساک حاملگی با هر دو سونوگرافی واژینال و شکمی  در حفره رحم دیده نشود. حاملگی خارج رحمی می تواند در هر قسمت از دستگاه تناسلی مانند شکم، لوله های رحمی، گردن رحم و عضله رحم و همچنین تخمدان ها رخ دهد.

تعیین سن بارداری

همانطور که گفته شد، سن بارداری از اولین روز آخرین قاعدگی مشخص می شود. به همین دلیل خانم ها باید تاریخ شروع پریود خود را همیشه به یاد داشته باشند. چرا که اگر تاریخ اولین روز قاعدگی فراموش شود، می تواند بهترین راه سن جنین را با مشکل مواجه نماید.

تعیین ساک حاملگی

تعیین ساک حاملگی در حفره رحم را می توان در پنج و نیم هفته بعد از اولین روز آخرین قاعدگی و به وسیله سونوگرافی واژینال تشخیص داد.

 در صورتی که از پریود یک هفته گذشته یاشد و به بارداری شکی و جود داشته باشد، احتمال سن حاملگی بین 5 تا 6 هفته است. در صورتی که تست خون بارداری نیز مثبت باشد، اگر ساک حاملگی در حفره رحم با سونوگرافی شکم قابل مشاهده نباشد نیز امری طبیعی است. در این صورت 2 الی 3 هفته بعد دوباره باید سونوگرافی انجام شود.

سونوگرافی NT

در پایان سه ماهه اول بارداری، سونوگرافی ان تی (NT) انجام می شود. این نوع سونوگرافی به منظور احتمال ناهنجاری های و اختلالات کروموزومی صورت می گیرد. اختلالات کروموزومی عبارتند از :

• سندرم داون
• تریزومی 13
• تریزومی 18

سونوگرافی غربالگری سه ماهه اول که از آن را با سونوگرافی NT یاد می کنند، یکی از مراقبت های دوران بارداری است که بیش تر برای زنان باردار با سن 35 به بالا و یا حانم هایی که در زاییمان های قبلی خود با اختلالات مادرزادی مواجه بوده اند، در نظر گرفته می شود که بهترین زمان انجام آن هفته 12 ام بارداری است.

مراقبت ها و نحوه انجام سونوگرافی NT

روش انجام سونوگرافی NT به این صورت است که باید جنین در موقعیت خاصی قرار بگیرد تا بتوان اندازه گیری صحیح را انجام داد. برای به دست آمدن اندازه دقیق، به خانم باردار توصیه می شود تا از شکلات مصرف نماید تا حرکت جنین زیاد شود.

گازهای روده ای اگر زیاد باشد، نمی تواند تصاویر دقیق و شفافی را ایجاد کند. به همین دلیل چند روز قبل از انجام این نوع سونوگرافی نباید از غذاهایی استفاده شود که گازهای روده ای را افزایش دهد.

نکته

اندازه گیری جنین در سونوگرافی NT از اهمیت خاصی برخوردار است و باید در حد صدم میلی متر نیز دقیق باشد. به همین دلیل ممکن است مدت انجام گیری آن به طول بینجامد.

جهت کسب اطلاعات بیش تر، صحبت های دکتر جورابیان را در خصوص سونوگرافی NT بشنوید.

حاملگی کاذب

حاملگی کاذب یکی از مسائلی است که در خانم هایی که نزدیک به سن یائسگی هستند و یا در سنین باروری قرار دارند، ایجاد می شود. برخی از خانم ها، به خصوص خانم های که باردار نمی شوند، فشارهای روانی باعث می شود که آن ها گمان کنند که باردار شده اند، در حالیکه این موضوع صحت ندارد.

حاملگی مولار

حاملگی مولار معمولا زمانی به وجود می آید که تخم بارور شده دارای اختلالات و ناهنجاری هایی باشد. حاملگی مولار به دو شکل می باشد :

• تخم بارور شده یا به صورت غیر طبیعی رشد می کند و در نهایت نمی تواند زنده بماند که به آن حاملگی مولار نسبی می گویند.
• تخم بارور شده هرگز نمی تواند به جنین تبدیل شود که به آن حاملگی مولار کامل می گویند.

حاملگی مولار بیش تر در افرادی رخ می دهد که دارای ویژگی های زیر باشند :

• زنان بالای 35 سال
• زنان با سابقه حاملگی مولار
• خانم های جوان بین 13 تا 18 سال
• خانم های با سقط های مکرر خود به خودی

حاملگی پوچ

زمانی که تخم لقاح یافته که از اسپرم و تخمک تشکیل شده است، در حفره رحم قرار می گیرد ولی جنین تشکیل نمی شود، در آن زمان می گوییم حاملگی پوچ رخ داده است.  این نوع سقط به قدری زود اتفاق می افتد که حتی خانم باردار نمی داند که حامله است.

در هفته 6 ام یا 7 ام بارداری سونوگرافی باید ساک حاملگی و ضربان قلب جنین مشاهده شود. در این نوع حاملگی، ساک در محل مناسب در داخل حفره رحم ایجاد می شود در حالیکه جنین در آن وجود ندارد.

از علائم حاملگی پوچ می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• لکه بینی و خونریزی
• خونریزی های شدید قاعدگی
• احساس درد در ناحیه شکم

در 3 ماهه دوم بارداری، موارد زیر مورد بررسی قرار می گیرند :

• تعیین جنسیت جنین
• بررسی و ارزیابی رشد جنین
• سونوگرافی های سه بعدی و چهار بعدی
• تشخیص و بررسی اختلالات و ناهنجاری های جنین

تعیین جنسیت جنین

تعیین جنیسیت جنین یکی از موارد استفاده سونوگرافی است که همه با آن آشنایی دارند. این کار نه تنها برای اطلاع از جنسیت جنین استفاده می شود، بلکه می تواند اختلالات ژنتیکی در هر کدام از جنسیت ها به طور خاص مشخص نماید.

برای اطمینان از دختر یا پسر بودن جنین، باید این سونوگرافی برای جنین دختر در هفته هفدهم الی هفته بیستم بارداری و برای جنین پسر در هفته پانزدهم بارداری انجام شود.

تعیین جنسیت دقیق جنین به موارد زیادی بستگی دارد که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• وضعیت جسمانی مادر
• کیفیت بالای دستگاه سونوگرافی
• تجربه و مهارت متخصص سونوگرافی

بررسی و ارزیابی رشد جنین

در سونوگرافی سه ماهه دوم بارداری می توان وزن و رشد و اندازه جنین را تعیین نمود.

سونوگرافی های سه بعدی و چهار بعدی

سونوگرافی های 3 و 4 بعدی نیز مانند سونوگرافی 2 بعدی بی خطر بوده و به وسیله آن ها می تواند حرکات روی پوست جنین که  شامل بیرون آوردن زبان جنین، باز کردن دهان آن و همچنین شکل دهان و بینی آن را مشاهده نمود. همچنین می توان با این سونوگرافی شکاف لب جنین را به خوبی مشاهده نمود.

تنها تفاوتی که سونوگرافی چهار بعدی با سونوگرافی سه بعدی دارد، این است که علاوه بر مشاهده اندام های مختلف جنین در سونوگرافی سه بعدی می توان شاهد حرکات جنین حین سونوگرافی 4 بعدی بود.

صحبت های دکتر جورابیان در خصوص سونوگرافی های سه و چهار بعدی

تشخیص و بررسی اختلالات و ناهنجاری های جنین

یکی از موارد نادری که ممکن است برای زنان باردار به وجود بیاید، جنین با اختلالات و محدودیت های فیزیکی و مغزی است. این نوع از سونوگرافی که به آنومالی اسکن آن را می شناسیم، می توان بسیاری از اختلالات و ناهنجاری های را تشخیص داد.

آنومالی اسکن به سه روش صورت می گیرد که عبارت است از :

آنومالی اسکن پایه

• بررسی قلب و قفسه سینه جنین
• بررسی حفره شکم و داخل آن
• بررسی بند ناف جنین
• بررسی ستون فقرات
• بررسی مغز جنین
• ارزیابی کلیه ها

آنومالی اسکن با جزئیات

• مشکل و نقص جداره شکم
• نداشتن قسمت استخوانی جمجمه
• تشخیص عدم اندام و یا اندام های کوتاه
• تشخیص نقص حفره های قلبی در دریچه ها و عروق

آنومالی اسکن پیشرفته (همراه با اکوکاردیوگرافی قلب جنین)

در این نوع آنومالی، احتمال تشخیص ناهنجاری ها بسیار بالاست

نکته

تعیین جنسیت جنین در شرایط زیر امکانپذیر نیست !

مایع دور جنین کم شده باشد.

زمانی که ناحیه ران های جنین به هم چسبیده باشند.

زمانی که لگن جنین به سمت پایین رحم قرار گرفته شده باشد.

زمانی که ناحیه تناسلی جنین به دیواره رحم یا جفت چسبیده شده باشد.

در 3 ماهه سوم بارداری، موارد زیر مورد بررسی قرار می گیرند :

• بررسی و ارزیابی وضعیت قرار گیری جنین
• ارزیابی و بررسی موقعیت جفت
• ارزیابی رشد جنین

بررسی و ارزیابی وضعیت قرار گیری جنین

سونوگرافی در سه ماهه سوم برای اینکه تصمیم به اینکه زایمان طبیعی انجام شود و یا سزارین، بسیار کارساز خواهد بود. وضعیت قرارگیری جنین که به صورت سر داخل لگن باشد و یا پاها داخل لگن، بسیار مهم است. عرضی و طولی قرار گرفتن نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

اگر لگن جنین به سمت پایین قرار گرفته باشد، بهترین نوع زایمان سزارین است.

ارزیابی موقعیت جفت

در هفته هیجدهم الی بیستم بارداری، جفت بدر موقعیت پایین قرار داشته باشد، باید در هفته های 32 الی 34 ام دوباره باید بررسی شود که آیا جفت سر راهی است و یا نه. در ین صورت زایمان طبیعی نباید انجام شود.

ارزیابی رشد جنین

از مهم ترین مواردی که سونوگرافی سه ماهه سوم بارداری انجام می شود، ببرسی زشد طبیعی جنین است. در این سونوگرافی بررسی می شود که آیا جنین نسبت به سن خود بزرگ تر و یا کوچک تر است. دو ر سر و شکم نیز در این سونوگرافی ببرسی می شود.

سونوگرافی داپلر در دوران بارداری می تواند مشکلات زیادی را تشخیص دهد. از جمله آن ها عبارتند از :

• بررسی، ارزیابی و تشخیص نارسایی رگ ها با دیدن عملکرد ضعیف رگ های پا
• کاهش گردش خون در پاها و تشخیص بیماری های عروقی محیطی
• تشخیص بیماری های قلبی نظیر انقباض دریچه های قلب
• تشخیص باریک شدن عروق و تنگی شریان کاروتید
• تشخیص عروق متورم شده (بیماری آنوریسم)
• ارزیابی و تشخیص بیماری آمبولی ریه
• تشخیص انسداد و گرفتگی شریان
• ارزیابی جریان خون جنین
• تشخیص لختگی خون

سونوگرافی رحم و تخمدان روشی است که از آن برای تشخیص بیماری های این ناحیه و همچنین ناحیه لگن استفاده می شود. به این نوع سونوگرافی، سونوگرافی لگن نیز گفته می شود.

نحوه انجام این نوع سونوگرافی به این صورت است که مانند سونوگرافی های دیگر، ابتدا ژل مخصوص سونوگرافی را به ناحیه مورد نظر می مالند، سپس با تاباندن امواج فراصوت که فرکانس بالایی نیز دارند، مبدل را روی آن ناحیه از بدن قرار می دهند. این امواج با عبور از رحم و تخمدان، طول موج های متفاوتی می دهد که پدیده ای همچون اکو ایجاد می نماید. امواجی که منعکس می شوند بر روی کامپیوتر متصل به دستگاه به صورت تصاویری از اعضا و بافت های درونی این ناحیه نمایش می دهد.

نکته

بهتر است بدانید که امواج صوتی که از بدن عبور داده می شود، بسته به نوعی که بافت دارد، می تواند سرعت های مختلفی داشته باشد. کم ترین سرعت مربوط به عبور از هوا و بیش ترین سرعت مربوط به عبور از بافت استخوانی است.

سونوگرافی رحم و تخمدان چه کاربردهایی دارد؟

این نوع سونوگرافی کاربردهای زیادی می تواند داشته باشد که عبارتند از :

• بررسی و تشخیص تومورهای لگن
• عفونت های ناحیه لگن
• مشکلات و اختلالات در آناتومی ناحیه رحم
• وجود کیست ها در تخمدان ها
• تشخیص احتمال بارداری و تشکییل ساک بارداری
• تشخیص تومورهای فیبروئیدی
• تورم و التهاب در اندام های داخلی و ناحیه لگن
• شدت و پیشرفت تومورها و کیست ها
• تشخیص بارداری خارج رحمی

نکته

برای اینکه تشخیص داده شود که فرد باردار است یا نه، ابتدا از او تست HCG خون گرفته می شود. بعد از آن، از سونوگرافی برای تشخیص دقیق تر استفاده می شود.

این نوع سونوگرافی به دو صورت انجام می شود که در ادامه به بررسی و شرح هر یک از آن ها به طور کامل خواهیم پرداخت.

• سونوگرافی رحم و تخمدان ترنس واژینال
• سونوگرافی رحم و تخمدان از روی شکم

سونوگرافی رحم و تخمدان ترنس واژینال

برای سونوگرافی رحم و تخمدان از راه ترانس واژینال باید مراحل زیر انجام شود :

1. از فرد می خواهند تا لباس خود را درآورده و گان مخصوص پزشکی را تن او می نمایند.
2. در این مرحله باید فرد روی تخت سونوگرافی دراز کشیده و پاها را در موقعیت مناسب قرار دهد.
3. با استفاده از لاتکس و یا روکش پلاستیکی، مبدل صوتی را می پوشانند و آن را آرام داخل واژن قرار می دهند.
4. مبدل توسط متخصص سونوگرافی به آرامی با زوایای مختلف درون واژن حرکت داده می شود.
5. در این مرحله تمام اندام های درونی رحم و تخمدان روی صفحه نمایش نشادن داده و ضبط می گردد.

سونوگرافی رحم و تخمدان از روی شکم

1. در مرحله اول از این نوع سونوگرافی باید مثانه پر باشد.
2. در مرحله دوم فرد باید روی تخت و رو به پشت دراز بکشد و بخوابد.
3. مرحله سوم، مرحله ای است که در آن ژل مخصوص سونوگرافی را روی شکم فرد بیمار می مالند.
4. در مرحله چهارم، متخصص سونوگرافی با استفاده از قرار دادن مبدل صوتی بر روی پوست بدن، آن را روی ناحیه شکم حرکت می دهد.
5. مرحله پنجم زمانی است که بعد از همه مراحل بالا می توان تصاویر مربوط به این نواحی را روی مانیتور کامپیوتر مشاهده نمود.
6. در مرحله آخر از سونوگرافی شکمی رحم و تخمدان، ژل را از روی شکم پاک می کنند و از فرد می خواهند تا مثانه خود را خالی نمایند.

وظیفه تولید اسپرم ها و تستوسترون که همان هورمون مردانه است، توسط اندام هایی به نام بیضه تولید و ترشح می شود. برای تشخیص مشکلات و بیماری های مردانه نظیر پروستات، می توان با از سونوگرافی بیضه استفاده نمود.

به بیان دیگر، سونوگرافی بیضه، نوعی روش تشخیصی است که ایمن بوده و دردی ندارد. این روش غیر تهاجمی می تواند بیماری ها و مشکلات ناحیه بیضه را تشخیص دهد.

این نوع سونوگرافی نیز مانند سونوگرافی های دیگر، با استفاده از امواج صوتی تصاویر دقیقی به سونوگرافیست می دهد.

در این روش سونوگرافی از یک دستگاه کوچک به نام ترانس دیوسر و ژل مخصوص سونوگرافی استفاده می شود. روش انجام آن به این صورت است که ابتدا از مقدالری از ژل مخصوص را به قسمتی از پوست مالیده و سپس امواج صوتی که فرکانس بالایی نیز دارند را با استفاده از دستگاه ترانس دیوسر وارد بدن بیمار می نمایند. پس از انجام این کار، دستگاه می تواند امواج صوتی برگشتی از بدن را دریافت نماید.

بعد از انجام اینکارها و در مرحله آخر، از یک کامپیوتر و یا نمایشگر برای دیدن تصاویر تولید شده از این امواج استفاده می کنند.

نکته 1 : در انجام سونوگرافی ها، از آزمایش هایی که دارای تشعشعات هستند استفاده نمی شود. (مثل آزمایش اشعه X).

نکته 2 : در سونوگرافی تصاویر به شکل زنده ضبط می شوند و می توانند در حین انجام سونوگرافی حرکات درونی قسمت های مختلف بدن نشان داده شوند. همچنین با سونوگرافی می توان گردش خون در رگ ها  را به خوبی مشاهده نمود.

چه مراقبت هایی باید قبل از سونوگرافی بیضه صورت گیرد؟

هنگام تجویز سونوگرافی بیضه معمولا فردی که سونوگرافی را انجام می دهد، معمولا نکاتی را قبل از انجام سونوگرافی به فرد بازگو می کند. برخی از اقدامات قبل از سونوگرافی بیضه به شرح زیر است :

• پوشیدن لباس های گشاد و راحت یکی از کارهایی است که برای انجام این نوع سونوگرافی رعایت کرد.
• گاهی اوقات از فرد می خواهند تا لباس مناسب برای سونوگرافی که شمل روپوش مخصوصی است بپوشند.

سونوگرافی بیضه چه کاربردهایی می تواند داشته باشد؟

سونوگرافی بیضه ها که همان تصویربرداری از کیسه بیضه ها می باشد، می تواند در تشخیص موارد زیر، به پزشک متخصص کمک بسیاری نماید :

پیچ خوردگی بیضه ها

پیچ خوردگی بیضه ها در دوره جنینی و یا در دوران بلوغ و نوجوانی می افتد و می تواند باعث شل شدگی عجیب و غیر عادی بافت های متصل شده به هم می شود. این مشکل درد زیادی دارد. در صورت شدیدتر شدن مشکل، باید هرچه زودتر فرد تحت عمل جراحی صورت بگیرد، چرا که عدم درمان به موقع می تواند آسیب های جدی و جبران ناپذیری را به بیضه ها وارد نماید.

در سونوگرافی بیضه می توان به بررسی و ارزیابی مشکلاتی همچون :

• پیج خوردن رشته های اسپرم (این رشته ها حاوی رگ های خونی هستند.)
• پیچ خوردگی اسپرم ها

اشاره کرد.

تعیین محل قرار گیری توده ها

باید به این نکته توجه داشت که توده ها از جمع شدن مایعات و مشکلات در رگ های خونی به وجود می آیند. این توده ها می توانند خوش خیم و یا بدخیم باشند. برای تشخیص باید هر چه سریع تر به سونوگرافی انجام داد.

برای اینکه بتوان محل دقیق توده ها از قبیل برآمدگی های بافت بیضه و تومورها را به درستی تشخیص داد، باید جهت تشخیص به مراکز معتبر سونوگرافی مراجعه نمود.

دردهای بیضه به صورت ناگهانی

اگر فردی دچار دردهای ناگهانی در بیضه شود، باید آن را جدی گرفته و سریعا به پزشک مراجعه نماید. یکی از شایع ترین عللی که سبب درد در ناحیه بیضه می شودف اپیدیدیمیت می باشد. این بیماری نوعی ورم و التهاب ناحیه بیضه است که در کیسه بیضه به وجود می آید.

اگر برای رفع این مشکل هیچ درمانی در نظر گرفته نشود، ممکن است منجر به از بین رفتن جریان خون در بیضه ها و یا آبسه در تاجیه شود. به همین دلیل باید هر چه زودتر نسبت به درمان آن اقدام کرد و با تجویز پزشک می توان از انواع آنتی بیوتیک ها استفاده نمود.

غده تیروئید یکی از اندام های بدن است که محل قرارگیری آن در جلوی گردن می باشد. وظیفه ای که این غده دارد، تولید هورمون هایی به نام T3 و T4 (تیروکسین و تری یدوتیرونین) می باشد. این هورمون ها که وظیقه سوخت و ساز بدن را دارند می توانند سرعت متابولیسم بدن را تنظیم نمایند.  

سونوگرافی غده تیروئید که یک روش غیر تهاجمی است، می تواند با استفاده از امواج صوتی می تواند تصاویر دقیقی از غده تیروئید بدهد که بتوان با استفاده از آن ضایعات، توده ها مشکلات بیماری های مربوط به این ناحیه و همچنین گردن را تشخیص داد. نام دیگر سونوگرافی غده تیروئید، اولتراسونیک است.

اقدامات قبل از سونوگرافی غده تیروئید و نحوه انجام آن

معمولا قبل از هر سونوگرافی نیاز است تا اقدامات خاصی صورت گیرد. اما این در حالی است که برای سونوگرافی غده تیروئید نیاز به مراقبت و اقدام خاصی نیست.

نحوه انجام این سونوگرافی مانند هر سونوگرافی دیگری است اما تفاوت های کوچکی دارد که به همین دلیل به اختصار به شرح هر مراحل آن می پردازیم.

1. در مرحله اول بیمار بر روی تخت دراز کشیده و از یک بالشت برای قرار دادن آن در زیر گردن و یا پشت او استفاده می شود.
2. گردن بیمار به ژل مخصوص آغشته شده و سپس پروب روی گردن قرار گرفته و به آرامی حرکت داده می شود.
3. با برخورد امواج بی خطر صوتی اولتراسوند به اندام و بافت های گردن، یا از آن عبور می کند و یا از آن بر می گردد. در صورتی که امواج بازگشت داده شوند، توسط پروب دریافت شده و در آخر به سیگنال های الکتریکی تبدیل می شوند. سیگنال های الکتریکی طی الگوریتم هایی  تبدیل به تصویر می شوند که می توان آن ها را بر روی صفحه نمایش مشاهده نمود.

این نوع سونوگرافی دردناک نبوده و مدت زمانی که این نوع سونوگرافی به طول می کشد، نیم ساعت بوده و نیازی به مراقبت پس از آن وجود ندارد.

کاربردهای سونوگرافی غده تیروئید

• بررسی و ارزیابی تغییر سایز و بزرگ شدن غده از جنس مایع و یا جامد
• تشخیص مرز بافت سالم تیروئید از بافت حاوی تومور
• عروق و رگ های خونی مرتبط با تومور
• تعیین محل رشد تومورها
• تعیین تعداد تومورها

نکته

ممکن است در حین سونوگرافی غده تیروئید، نیاز به انجام بیوپسی باشد که در این صورت باید مراقبت های ویژه ای صورت بگیرد.

نوعی از سونوگرافی هم وجود دارد که می تواند به بررسی بافت های نرم هر یک از اندام های بدن و همچنین بخش های غضروفی آن بپردازد. در واقع این نوع سونوگرافی که در حوزه ارتوپدی انجام می شود، سونوگرافی عضلات و بافت های نرم اندام های بدن نام دارد. شاید این سوال برایتان پیش بیاید که منظور از بافت های نرم چیست؟ باید بگوییم که این بافت ها عبارتند از :

• عضلات
• رابط ها
• تاندون ها

کاربردهای سونوگرافی ارتوپدی (بافت های نرم و غضروفی)

سونوگرافی بافت های نرم و عضلانی کاربردهای متعددی دارد که در اینجا به برخی از آن ها اشاره خواهیم کرد :

• یکی از کاربردهای تشنخیص منیسک های زانو است.
• می توان برای خونریزی های داخلی عضلات به کار برد.
• پارگی تاندون پشت پا که به آن تاندون آشیل نیز گفته می شود.
• تشخیص کیست ها و توده هایی که در این نواحی به وجود آمده اند.
• تومورها و کیست های بافت نرم با این سونوگرافی مورد بررسی قرار می گیرند.
• آن دسته از عضلات چرخاننده شانه که دچار پارگی شده اند، تشخیص داده می شوند.
• در رفتگی های مادرزادی مفصل ران نیز یکی دیگر از کاربردهای سونئوگرافی در حوزه ارتوپدی است.

اقدامات و مراقبت های قبل از سونوگرافی ارتوپدی

برای این نوع سونوگرافی نیز همانند سونوگرافی غده تیروئید، نیازی به مراقبت خاصی قبل از انجام آن نیست. فقط نکته حائز اهمیت این است که ناحیه مورد نظر از عضلات و بافت های نرم دارای زخم باز نبوده و یا گچ گرفتگی نشده باشد.

سونوگرافی قلب یکی از روش های تخصصی در حوزه سونوگرافی است که به وسیله آن می توان ارگان و اندام های داخلی قلب را با آن مشاهده نمود. سونوگرافی قلب که همان اکوکاردیوگرافی قلب است. با استفاده از این سونوگرافی می توان به مشکلاتی که اجزای قلب و عروق را با مشکل مواجه می کند را تشخیص داده و آن مواردی که سبب بالا رفتن فشار خون شده و یا سکته قلبی می شوند را تشخیص داد تا از بروز آن ها پیشگیری شود.

موارد کاربرد سونوگرافی قلب و عروق

• ارزیابی سرعت جریان خون و بافت قلب توسط امواج پیوسته سونوگرافی داپلر
• بررسی اختلالات بین سمت راست و چپ قلب
• بررسی و ارزیابی کیفیت عملکرد بطن چپ
• ارزیابی پمپ های قلب برا خروج  خون
• تشخیص نارسایی قلبی مادرزادی

این نوع سونوگرافی به منظور بررسی و ارزیابی  جریان خون موجود در رگ ها یه کار گرفته می شود. نحوه انجام سونوگرافی داپلر به این صورت است که جریان خونی که از دستگاه دور شده به رنگ آبی و جریان خونی که به دستگاه نزدیک می شود به رنگ قرمز در می آید که این رنگ ها را می توان بر روی صفحه نمایشگر مانیتور مشاهده کرد.

کاربردهای سونوگرافی داپلر عروق

تشخیص مسیر انتشار پلاک خونی با استفاده از تصویربرداری سرخرگ کاروتید

تشخیص و جدا کردن توده های بدخیم و خوش خیم

گرفتگی و انسداد عروق در افراد سیگاری

تشخیص و بررسی تنگی عروق

نکته

صدایی شبیه به صدای گریه و جیغ و داد و فریاد به هنگام سونوگرافی داپلر عروق احساس می شود. یه همین دلیل ممکن است موجب ترس و نگرانی بسیاری از افراد شود. توجه داشته باشید که این صداها همان صدای سیاهرگ و سرخرگ هاست. اضطراب در این نوع سونوگرافی ممکن است اختلالی را در نتیجه سونوگرافی به وجود آورد.

سرطان سینه یکی از بیماری هایی است که امروزه بسیاری از خانم ها با آن دست و پنجه نرم می کنند. به همین دلیل برای تشخیص به موقع این بیماری باید سونوگرافی پستان انجام شود. این نوع سونوگرافی برای بررسی کیست ها و همچنین تو خالی و یا تو پر بودن توده های سینه به کار گرفته می شود.

البته اگر نیاز به برداشت نمونه باشد این زمان افزایش می یابد. جواب به سرعت در اختیار بیمارن قرار می گیرد فقط باید کمی صبر کنید تا جواب رادیولوژیست را برای پزشک ببرید. در مواردی رادیولوژیست درخواست تصویر دیگری از قسمت های دیگر سینه می دهد.

مراقبت ها و نحوه انجام سونوگرافی سینه

نحوه انجام این نوع سونوگرافی به این صورت است که :

• ابتدا باید لباس ها از بدن خارج شده و وسیله هایی همچون جواهرات و کلیپس و وسیله های اضافی و زینتی از بدن باز شود.
• در مرحله بعدی مانند هر سونوگرافی دیگری با مالیدن ژل مخصوص بر روی سینه و حرکت دادن مبدل بر روی آن، می توان شاهد تصاویری از بافت های درونی سینه بر روی سینه بود.

مدت زمانی که برای سونوگرافی پستان لازم است 10 الی 15 دقیقه است. در صورت نیاز به نمونه مدت زمان آن افزایش خواهد یافت.

سونوگرافی پستان چه کاربردهایی دارد؟

بسیاری از افراد بر این باورند که سونوگرافی پستان فقط برای تشخیص سرطان سینه است. در حالیکه چنین نیست. این سونوگرافی کاربردهای دیگری نیز دارد که عبارتند از :

• تشخیص توپر و یا توخالی بودن توده ها
• بررسی خوش خیم و بدخیم بدن کیست ها و توده ها
• بررسی قرمزی، تورم، درد و ترشح در ناحیه سینه و پستان
• تشخیص دقیق سونوگرافی برخلاف ماموگرافی به دلیل فشردگی
• سونوگرافی بیوپسی و قرار گرفتن مایع کیست با استفاده از سوزن به داخل سینه قبل از جراحی سینه

چشم و حس بینایی یکی از مهم ترین اندام های بدن برای تمامی موجودات روی زمین است. در صورتی که عصب بینایی با مشکلاتی مواجه شود، می تواند سبب بروز مشکلاتی در دید و حتی باعث از دست دادن بینایی نیز گردد.

سونوگرافی چشم نوعی از سونوگرافی است که با امواج صوتی همراه با فرکانس بالا می تواند تصاویر دقیقی را با جزئیات از بخش های مختلف چشم ارائه دهد.

سونوگرافی چشم به دو روش انجام می گیرد. این روش ها عبارتند از :

سونوگرافی به صورت مستقیم از روی سطح قرنیه

با سونوگرافی مستقیم چشم می توان موارد زیر را مورد بررسی قرار داد :

• بررسی و تشخیص تومورهای داخل چشم
• تشخیص تومورهای پشت چشم
• بررسی وضعیت عروقی چشم
• بررسی و ارزیابی قطر چشم

سونوگرافی چشم از روی پلک

در این نوع سونوگرافی چشم که از روی پلک انجام می گیرد، چشم باید بسته باشد. با  این نوع سونوگرافی، چشم در حالت بالا، پایین، چپ و راست می تواند مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.

مدت زمان انجام این نوع سونوگرافی فقط یک الی 2 دقیق زمانبر خواهد بود و باید طی آن چشم باز باشد.

نکته

زمان انجام سونوگرافی چشم، باید از انجام هرگونه آرایشی پرهیز کرد. در صورت استفاده از لنزهای درمانی و زیبایی باید هنگام سونوگرافی آن ها را از چشم ها خارج کرد.

انتخاب یک مرکز معتبر و بهترین پزشک متخصص سونوگرافی، مهم ترین و اولین گام در روند تشخیص به موقع ضایعات و توده ها در اندام های مختلف بدن است. زمانی که بهترین پزشک متخصص در این حوزه را انتخاب کنید، خیالتان کاملا راحت و آسوده می شود که کم ترین خطایی در نتیجه سونوگرافی رخ دهد. مرکز سونوگرافی معتبر، ویژگی هایی دارد به عبارتند از :