سونوگرافی لگن چیست؟

سونوگرافی لگن روشی است که به پزشک اجازه می دهد تا آنچه که در داخل لگن فرد باشد را معاینه و بررسی نماید. پزشک ممکن است برای تشخیص درد ناشناخته درخواست آزمایش بدهد، تورم یا عفونت در لگن که اغلب در فضای بین استخوان های لگن است را مورد بررسی و معاینه قرار می دهند. (استخوان لگن معمولا استخوان مثلثی بزرگ در پایین ستون فقرات یا ساکروم، مثانه، اندام جنس و رکتوم قرار دارد). سونوگرافی لگن بهترین آزمایش برای بررسی رشد لگن افراد است که کمک می کند تا پزشک در تعیین محل دقیق بیماری دچار سردرگمی نشود.

سونوگرافی لگن یک آزمایش تشخیصی غیر تهاجمی است که تصاویری برای ارزیابی اندام ها و ساختارهای داخل لگن تولید می کند. اولتراسوند با یک مبدل امواج اولتراسوند را با فرکانس بسیار بالایی که شنیده نمی شود، ارسال می کند. مبدل اولتراسوند روی پوست قرار می گیرد و امواج اولتراسوند از طریق بدن به اندام ها و ساختارهای درونی می رسد. امواج صوتی مانند یک پژواک از اندام‌ها خارج می‌شوند و به مبدل بازمی‌گردند. مبدل امواج رفت و برگشتی را پردازش می کند و سپس توسط کامپیوتر به تصویری از اندام ها یا بافت های داخلی تبدیل می کند.

امواج صوتی بسته به نوع بافتی که به آن برخورد می‌کنند با سرعت‌های متفاوتی حرکت می‌کنند. سرعت در بافت استخوانی بیشتر و در هوا مینیمم است. سرعت بازگشت امواج صوتی به مبدل و همچنین میزان بازگشت موج صوتی توسط مبدل برای بررسی بافت ارزیابی می شود.

یک ژل اولتراسوند بر روی مبدل و پوست قرار داده می شود تا امکان حرکت صاف مبدل روی پوست را فراهم کند و هوای بین پوست و مبدل را حذف کند.

نوع دیگری از سونوگرافی، داپلر است که برای نشان دادن سرعت و جهت جریان خون در اندام های خاص لگن استفاده می شود. برخلاف سونوگرافی معمولی، برخی از امواج صوتی در طول سونو داپلر قابل شنیدن هستند.

علت انجام سونوگرافی در خانم ها و آقایان کاملا متفاوت است که در ادامه به صورت مجزا آن را بیان می کنیم.

علت سونوگرافی لگن در زنان

ابتدا به دلایل انجام سونوگرافی لگنی در خانم ها اشاره خواهیم کرد که شامل:

• تشخیص بارداری خارج رحمی
• علت مشاهده خون در مدفوع
• بررسی خونریزی های بعد از دوران یائسگی
• انجام غربالگری در دوران بارداری
• دیدن شکل مثانه
• بیماری التهابی لگن (PID)

• بررسی طول و ضخامت دهانه رحم
• بررسی عفونت های لگنی
• بررسی عملکرد کلیه و تشخیص سنگ کلیه
• بررسی اندازه، شکل و موقعیت رحم و تخمدان ها
• موقعیت دستگاه پیشگیری از بارداری داخل رحمی (IUD)
• آسپیراسیون مایع فولیکول و تخمک از تخمدان ها برای لقاح آزمایشگاهی

سونوگرافی لگن مردان چیست؟

علت انجام سونوگرافی لگنی در آقایان به شرح زیر است:

• بررسی مشکلات مثانه
• بررسی مشکلات پروستات
• بررسی مثانه و تغییر شکل آن

• بررسی عملکرد کلیه و نداشتن سنگ کلیه
• ارزیابی مشاهده خون در ادرار

به منظور انجام سونوگرافی لگنی از یک مدل به منظور ارسال و دریافت اطلاعات استفاده می شود که با روش های مختلفی انجام داده می شود، استفاده از هر کدام از این روش ها کاملا بستگی به نظر پزشک دارد. از جمله روش های رایج برای انجام سونوگرافی لگنی به شرح زیر می باشد:

سونوگرافی ترانس ابدومینال

نحوه انجام این سونوگرافی به این گونه است که ابتدا فرد می بایست به پشت بخوابد و بعد از آن شکم با ژل مخصوصی آغشته می شود. هدف از انجام این کار جلوگیری از عبور هوا میان مبدل و پوست می باشد و بعد از آن برروی شکم حرکت می کند.

قبل از انجام سونوگرافی لگن، مثانه فرد حتما باید پر باشد تا تصاویر ایجاد شده از سونوگرافی کاملا واضح باشد.

سونوگرافی از راه واژن

برای انجام این سونوگرافی همانند سونوگرافی ترانس ابدومینال فرد می بایست به پشت بخوابد و بعد مبدلی که به ژل مخصوص آغشته شده است وارد رحم و واژن می شود.

سونوگرافی از راه مقعد

در زمان انجام سونوگرافی لگن با این روش، باید به یک سمت بخوابید و بعد مبدل وارد مقعد می شود. برای انجام این سونوگرافی از اشعه ایکس استفاده نمی شود از همین رو هیچ خطری فرد را تهدید نخواهد کرد.

سایر آزمایش‌هایی که برای ارزیابی مشکلات لگن استفاده می‌شوند عبارتند از هیستروسکوپی، کولپوسکوپی و لاپاراسکوپی. در ادامه این آزمایش ها را معرفی می کنیم:

هیستروسکوپی

یک روش جراحی است که در آن وسیله ی باریکی از راه دهانه رحم به داخل رحم وارد می شود، این دستگاه دارای دوربینی می باشد که امکان مشاهده را برای پزشک فراهم می کند.

لاپاراسکوپی

برای انجام لاپاراسکوپی دوربینی از راه ناف وارد شکم می شود.

برای سونوگرافی از طریق شکم

• از بیمار خواسته می شود هر گونه لباس، جواهرات یا سایر اشیایی را که ممکن است انجام آزمایش را مختل کند در بیاورد.
• سپس بیمار روی تخت معاینه به پشت دراز خواهد کشید.
• یک ماده ژل مانند روی شکم اعمال می شود.
• مبدل بر روی پوست فشار داده می شود و در ناحیه مورد مطالعه حرکت می کند.
• تصاویر ارگان های داخلی روی صفحه کامپیوتر نمایش داده می شود.
• پس از اتمام سونوگرافی، پزشک ژل را با دستمال تمیز می کند.

برای سونوگرافی ترانس واژینال

• در این روش نیز از بیمار خواسته می شود هر گونه لباس، جواهرات یا سایر اشیایی را که ممکن است انجام آزمایش را مختل کند در بیاورد.
• بیمار روی تختمعاینه دراز خواهد کشید و باید پاهای خود را برای معاینه در جایگاه مخصوص قرار دهد.
• یک مبدل ترانس واژینال نازک و بلند با یک غلاف پلاستیکی یا لاتکس پوشانده می شود و روغن کاری می شود. نوک مبدل به داخل واژن وارد می شود که ممکن است کمی ناراحت کننده باشد.
• مبدل به آرامی چرخانده می شود تا نواحی مورد مطالعه را کامل بررسی کند. ممکن است هنگام حرکت مبدل فشار خفیفی احساس شود.
• اگر جریان خون در حال ارزیابی باشد، ممکن است بیمار هنگام استفاده از پروب داپلر، صدایی را بشنود.
• پس از اتمام مراحل، مبدل از رحم خارج می شود.

مبدل اولتراسوند بر روی پوست در طول سونوگرافی ترانس شکمی قرار می گیرد و هیچ تشعشعی ساتع نمی کند. بنابراین به طور کلی هیچ عوارضی ندارد. ممکن است هنگام سونو واژینال با قرار دادن مبدل ترانس واژینال در واژن ناراحتی جزئی داشته باشید.

در طول سونوگرافی لگن، ممکن است از پر بودن مثانه یا خوابیدن روی میز معاینه احساس ناراحتی کنید.

اگر به سرعت سونوگرافی از طریق شکم نیاز باشد، ممکن است نیاز باشد یک کاتتر ادراری برای پر کردن مثانه وارد شود.

برخی عوامل یا شرایط ممکن است با نتایج آزمایش تداخل داشته باشند. برخی از این موارد شامل موارد زیر است:

• چاقی شدید
• باریم در روده
• گاز روده
• پر شدن کم مثانه (در سونوگرافی لگن مثانه پر به حرکت رحم به سمت بالا و دور کردن روده برای تصویربرداری بهتر کمک می کند.

سوالات متداول

سخن آخر

سونوگرافی لگنی برای بررسی بسیاری از بیماریهای شکم و لگن درخواست می شود. این آزمایش فیزیکی هیچ عوارض خاصی ندارد و در عین حال به پزشک کمک می کند تا تصویر خوبی از اعضای شکم و لگن ببیند. دکتر مرتضی جورابیان سونوگرافی شکم و لگن را با دقت بالایی در اهواز انجام می دهند. بیماران می توانند با مراجعه به کلینیک دکتر و انجام سونوگرافی با دقت بسیار بالا به پزشکشان در تشخیص زودهنگام پروسه درمانی کمک می کنند. همچنین می توتنید با مراجعه به صفحه اینستاگرام و کانال آپارات دکتر اطلاعات زیادی درباره این حوزه کسب کنید.